.jpg)
هه‌وكردنى جگه‌ر
هه‌وكردنی جگه‌ر له‌مرۆڤدا گه‌لێك مه‌ترسیداره، چونكه ئه‌ندامێكی تر نییه ئه‌ڵته‌رناتیڤی فرمانه‌كانی جگه‌ر بێت له له‌شدا، نه‌خۆشیه‌كی ڤایرۆسی گواستراوه‌یه هۆكاره‌كه‌ی ڤایرۆسه‌و زیان به‌جگه‌ر ده‌گه‌یه‌نێت، ئه‌و زیانه‌ی له‌ئه‌نجامی ئه‌م ڤایرۆسه‌وه توشی مرۆڤ ده‌بێت له‌وانه‌یه كاتی بێت یان هه‌میشه‌یی،
زۆرجار به‌هۆی ئه‌م هه‌وكردنه‌وه له‌ش توشی زه‌ردویی Jaundice، ده‌بێت به‌تایبه‌ت له‌مناڵاندا.جۆره‌كانی هه‌وكردنی جگه‌ری ڤایرۆسی Vira Hepatitis بریتیه له (A.B.C.D.E.G)، ڤایرۆس واته بونه‌وه‌ری وورد كه‌زاوزی ناكات و زۆر نابێت ته‌نها له‌ناو خانه‌ی زیندودا نه‌بێت،
ڤایرۆس له‌ناو خانه زیندوه‌كه‌دا هه‌ڵده‌ستێت به‌داگیركردنی خانه‌كه‌و وه‌ك رێگایه‌ك بۆ به‌رهه‌مهێنانی ڤایرۆسی تازه سودی لێ ده‌بینێت، ئه‌م زنجیره كارلێكه ده‌بێته هۆكاری وێرانكردنی خانه‌كه، له‌وانه‌شه ئه‌م ڤایرۆسه یه‌كسه‌ر (كتوپڕ) له‌ناو خانه‌كه‌دا ده‌ست به‌دابه‌ش بوون نه‌كات و زیان به‌خانه‌كه نه‌گه‌یه‌نێت.
• جگه‌ر قه‌باره‌كه‌ی، شوێنه‌كه‌ی، كێشه‌كه‌ی، فرمانه‌كانیگه‌وره‌ترین ئه‌ندامی له‌شه، ده‌كه‌وێته لای راستی خوار قه‌فه‌سه‌ی سنگه‌وه، كێشی جگه‌ر له‌مرۆڤێكی پێگه‌یشتوودا له پیاواندا (1.4 – 1.6) كلگم، به‌ڵام له‌ژناندا (1.2 – 1.4) كلگم
.• فرمانه‌كانی جگه‌ر1
- كۆگایه‌كه بۆ كۆكردنه‌وه‌ی شه‌ككری گلوكۆز كه سه‌رچاوه‌ی ووزه‌یه له‌له‌شدا.2- كۆگای كانزاو ڤیتامینه‌كانه‌كانه به‌تایبه‌ت ئاسن.3- كارگه‌ی پڕۆتینه پێویسته‌كانی گه‌شه‌و بنیاتنانی له‌شه.4- كارگه‌ی ئه‌و رژێن و ئه‌نزیمانه‌یه له‌كرداری هه‌رسكردنی خۆراك و چه‌وریدا.5- رۆڵی هه‌یه له‌لابردنی ژه‌هراویبونی خۆراك و ده‌رمان، هه‌روه‌ها هه‌ڵده‌ستێت به‌شیكردنه‌وه‌ی پێكهاته خۆراكیه ئاڵۆزه‌كان و خواردنه‌وه كهولیه‌كان
.• خۆپاراستن له‌هه‌وكردنی جگه‌ری ڤایرۆسی1
- كه‌مكردنه‌وه‌ی گه‌شتكردن بۆ ئه‌و وڵاتانه‌ی نه‌خۆشیه‌كه‌ی تێدا بڵاوه.2- دووركه‌وتنه‌وه له‌په‌یوه‌ندیه سێكسیه نادروسته‌كان.3- دڵنیابون له‌سه‌رچاوه‌ی خۆراك و ئاو، جێبه‌جێكردنی رێنماییه ته‌ندروستیه‌كانی تایبه‌ت به‌پاك و خاوێنی كه‌سێتی.4- وازهێنان له‌خواردنه‌وه كهولیه‌كان.5- پاراستن و هه‌ڵگرتنی ده‌رمان له‌شوێنی پارێزراو دوور له‌ده‌ستی مناڵ.6- وه‌رنه‌گرتنی ده‌رمان به‌بی راوێژی پزیشك، چونكه هه‌ندێك ده‌رمان كه‌له دۆزی چاره‌سه‌ر زیاترت وه‌رگرت زیانی لاوه‌كی ده‌بێت بۆ سه‌ر جگه‌ر.7- خۆدوورگرتن له‌و شوێنانه‌ی له‌لایه‌ن وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیه‌وه مۆڵت پێدراو نین به‌مه‌به‌ستی پشكنینی خوێن یان هه‌ر مه‌به‌ستێكی تری پزیشكی.8- به‌كارهێنانی كه‌ره‌سته‌و ئامێری پاكژو دیس پۆسیبڵ له‌كاتی سه‌ردانتدا بۆ سه‌رتاشخانه‌كان.9- وه‌رگرتنی كوتان دژی هه‌وكردنی جگه‌ری ڤایرۆسی.•
نیشانه‌و ده‌ركه‌وته‌كانی هه‌وكردنی جگه‌ری ڤایرۆسی1
- هه‌ستكردن به‌داهێزرانی له‌ش و ماندوبوون.2- نه‌مانی ئاره‌زوی خواردن و دابه‌زینی خۆنه‌ویستانه‌ی كێشی له‌ش.3- گۆڕانی ره‌نگی میز بۆ ره‌نگێكی تێر.4- بونی ئازار له‌به‌شی سه‌ره‌وه‌ی لای راستی سك.5- ئاوسانی سك و هه‌ستكردن به‌ئازار له‌كاتی پشكنیندا به‌تایبه‌ت كاتێك په‌ستان ده‌خه‌یته سه‌ری.6- هێڵنج و رشانه‌وه.7- زه‌ردوویی و زه‌ردبونه‌وه‌ی سپێنه‌ی چاو په‌رده ناوپۆشیه‌كان.8- خورانی پێست له‌په‌له‌كانی سه‌ره‌وه‌و خواره‌وه‌دا، به‌ڵام ئه‌م نیشانه‌یه به‌زۆری له‌په‌له‌كانی خواره‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت.9- به‌رزبونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رمی له‌ش.10- گه‌وره‌بوونی قه‌باره‌ی مه‌مك له‌پیاواندا، هه‌روه‌ها ئاوسانی په‌له‌كانی خواره‌وه، هه‌روه‌ها سكچون به‌شێوه‌یه‌ك ره‌نگی پیسایه‌كه خۆڵه‌مێشی ده‌بێت، ئه‌م جۆره نیشانه‌یه له هه‌وكردنی جگه‌ری جۆری (A) دا زۆر باوه.11- ئازاری جومگه‌و پشت ئێشه به‌تایبه‌ت به‌شی خواره‌وه‌ی پشت ئه‌م جۆره نیشانه‌یه له هه‌وكردنی جگه‌ری جۆری (B) دا زۆر باوه.12- كه‌ڵه‌كه‌بوون و كۆبوونه‌وه‌ی شله‌مه‌نی له‌سكدا ئه‌م جۆره نیشانه‌یه له هه‌وكردنی جگه‌ری جۆری (C) دا زۆر باوه.
زۆرجار به‌هۆی ئه‌م هه‌وكردنه‌وه له‌ش توشی زه‌ردویی Jaundice، ده‌بێت به‌تایبه‌ت له‌مناڵاندا.جۆره‌كانی هه‌وكردنی جگه‌ری ڤایرۆسی Vira Hepatitis بریتیه له (A.B.C.D.E.G)، ڤایرۆس واته بونه‌وه‌ری وورد كه‌زاوزی ناكات و زۆر نابێت ته‌نها له‌ناو خانه‌ی زیندودا نه‌بێت،
ڤایرۆس له‌ناو خانه زیندوه‌كه‌دا هه‌ڵده‌ستێت به‌داگیركردنی خانه‌كه‌و وه‌ك رێگایه‌ك بۆ به‌رهه‌مهێنانی ڤایرۆسی تازه سودی لێ ده‌بینێت، ئه‌م زنجیره كارلێكه ده‌بێته هۆكاری وێرانكردنی خانه‌كه، له‌وانه‌شه ئه‌م ڤایرۆسه یه‌كسه‌ر (كتوپڕ) له‌ناو خانه‌كه‌دا ده‌ست به‌دابه‌ش بوون نه‌كات و زیان به‌خانه‌كه نه‌گه‌یه‌نێت.
• جگه‌ر قه‌باره‌كه‌ی، شوێنه‌كه‌ی، كێشه‌كه‌ی، فرمانه‌كانیگه‌وره‌ترین ئه‌ندامی له‌شه، ده‌كه‌وێته لای راستی خوار قه‌فه‌سه‌ی سنگه‌وه، كێشی جگه‌ر له‌مرۆڤێكی پێگه‌یشتوودا له پیاواندا (1.4 – 1.6) كلگم، به‌ڵام له‌ژناندا (1.2 – 1.4) كلگم
.• فرمانه‌كانی جگه‌ر1
- كۆگایه‌كه بۆ كۆكردنه‌وه‌ی شه‌ككری گلوكۆز كه سه‌رچاوه‌ی ووزه‌یه له‌له‌شدا.2- كۆگای كانزاو ڤیتامینه‌كانه‌كانه به‌تایبه‌ت ئاسن.3- كارگه‌ی پڕۆتینه پێویسته‌كانی گه‌شه‌و بنیاتنانی له‌شه.4- كارگه‌ی ئه‌و رژێن و ئه‌نزیمانه‌یه له‌كرداری هه‌رسكردنی خۆراك و چه‌وریدا.5- رۆڵی هه‌یه له‌لابردنی ژه‌هراویبونی خۆراك و ده‌رمان، هه‌روه‌ها هه‌ڵده‌ستێت به‌شیكردنه‌وه‌ی پێكهاته خۆراكیه ئاڵۆزه‌كان و خواردنه‌وه كهولیه‌كان
.• خۆپاراستن له‌هه‌وكردنی جگه‌ری ڤایرۆسی1
- كه‌مكردنه‌وه‌ی گه‌شتكردن بۆ ئه‌و وڵاتانه‌ی نه‌خۆشیه‌كه‌ی تێدا بڵاوه.2- دووركه‌وتنه‌وه له‌په‌یوه‌ندیه سێكسیه نادروسته‌كان.3- دڵنیابون له‌سه‌رچاوه‌ی خۆراك و ئاو، جێبه‌جێكردنی رێنماییه ته‌ندروستیه‌كانی تایبه‌ت به‌پاك و خاوێنی كه‌سێتی.4- وازهێنان له‌خواردنه‌وه كهولیه‌كان.5- پاراستن و هه‌ڵگرتنی ده‌رمان له‌شوێنی پارێزراو دوور له‌ده‌ستی مناڵ.6- وه‌رنه‌گرتنی ده‌رمان به‌بی راوێژی پزیشك، چونكه هه‌ندێك ده‌رمان كه‌له دۆزی چاره‌سه‌ر زیاترت وه‌رگرت زیانی لاوه‌كی ده‌بێت بۆ سه‌ر جگه‌ر.7- خۆدوورگرتن له‌و شوێنانه‌ی له‌لایه‌ن وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیه‌وه مۆڵت پێدراو نین به‌مه‌به‌ستی پشكنینی خوێن یان هه‌ر مه‌به‌ستێكی تری پزیشكی.8- به‌كارهێنانی كه‌ره‌سته‌و ئامێری پاكژو دیس پۆسیبڵ له‌كاتی سه‌ردانتدا بۆ سه‌رتاشخانه‌كان.9- وه‌رگرتنی كوتان دژی هه‌وكردنی جگه‌ری ڤایرۆسی.•
نیشانه‌و ده‌ركه‌وته‌كانی هه‌وكردنی جگه‌ری ڤایرۆسی1
- هه‌ستكردن به‌داهێزرانی له‌ش و ماندوبوون.2- نه‌مانی ئاره‌زوی خواردن و دابه‌زینی خۆنه‌ویستانه‌ی كێشی له‌ش.3- گۆڕانی ره‌نگی میز بۆ ره‌نگێكی تێر.4- بونی ئازار له‌به‌شی سه‌ره‌وه‌ی لای راستی سك.5- ئاوسانی سك و هه‌ستكردن به‌ئازار له‌كاتی پشكنیندا به‌تایبه‌ت كاتێك په‌ستان ده‌خه‌یته سه‌ری.6- هێڵنج و رشانه‌وه.7- زه‌ردوویی و زه‌ردبونه‌وه‌ی سپێنه‌ی چاو په‌رده ناوپۆشیه‌كان.8- خورانی پێست له‌په‌له‌كانی سه‌ره‌وه‌و خواره‌وه‌دا، به‌ڵام ئه‌م نیشانه‌یه به‌زۆری له‌په‌له‌كانی خواره‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت.9- به‌رزبونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رمی له‌ش.10- گه‌وره‌بوونی قه‌باره‌ی مه‌مك له‌پیاواندا، هه‌روه‌ها ئاوسانی په‌له‌كانی خواره‌وه، هه‌روه‌ها سكچون به‌شێوه‌یه‌ك ره‌نگی پیسایه‌كه خۆڵه‌مێشی ده‌بێت، ئه‌م جۆره نیشانه‌یه له هه‌وكردنی جگه‌ری جۆری (A) دا زۆر باوه.11- ئازاری جومگه‌و پشت ئێشه به‌تایبه‌ت به‌شی خواره‌وه‌ی پشت ئه‌م جۆره نیشانه‌یه له هه‌وكردنی جگه‌ری جۆری (B) دا زۆر باوه.12- كه‌ڵه‌كه‌بوون و كۆبوونه‌وه‌ی شله‌مه‌نی له‌سكدا ئه‌م جۆره نیشانه‌یه له هه‌وكردنی جگه‌ری جۆری (C) دا زۆر باوه.
*******************
چا ره سه رى شه كره
راسته له وانه يه تو نه خوشى شه كره ت نه بيت به لام خه لكي تر هه ن به ده ست ئه م نه خوشيه وه ده نالينن له به ر ئه وه بلاوى بكه ره وه تا خه لك بيبينن و سودى ليوه ركرن
جا ره سه ري شه كره - سبحان الله...
يه كيك له علماكاني كويت ده ليت
هه ر كه سيك ها تبيت بو لا م و ئه م جاره سه ره ى وه ركرتبى ئه نجامي ئه كتيفى هه بوه..
جارەسە ر
كه لاى دارى زه يتون
ريكايه كی ئاسانه هه نديك له كه لاي داري زه يتون بشوره وه و باشان له ليترو نيويك ئا ودا بيكولينه بو ماوه ي 3 ده قيقه باشان وا زى ليبينه تا سا رد ده بيته وه وه بيباليوه بيكه شوشه وه روزانه بياله يه ك يان فنجانيك بخوره وه
چونيه تى به كارهينان
به يانيان نيوه روان و ئيواران بيش نان خوا ردن بخوريته وه به لام هيج ده رمانيك به كار نه هينريت كه تايبه ته به شه كره
وه يه كه م روز و دووه م روز و سييه م روز جاوديرى ريزه ي شه كره كه بكه وه باشان بريار بده له به رده وام بون له سه ر جا ره سه ره كه..
وه باشترين كه لاى زه يتونيش ئه وه يه كه تاليه كه ى زور بيت
خواى كه وره شيفای نه خوشه كان بدات
*******************
.jpg)
پ/ زۆر جار ده‌رباره‌ی منداڵی ناو شوشه ده‌بیستین مه‌به‌ست له‌وه چییه‌و بۆ کێ ده‌کرێت
مه‌به‌ست وه‌رگرتنی هێلکۆکه‌یه له دایکه‌وه‌و تۆو له باوکه‌وه ئه‌وسا له تاقیگه پیتاندنی هێلکۆکه‌که به تۆوی پیاوه‌که ده‌کرێت،و له پاشدا هێلکه پیتراوه‌که ده‌خرێته ناو مناڵدانی دایکه‌که‌وه‌و تیایدا ده‌چێنرێت و به‌و منداڵه‌ی له پاشدا دروست ده‌بێت ده‌وترێت منداڵی ناو شوشه یان (منداڵی بۆری) باشی ئه‌م ڕێگه‌یه بۆ ئه‌وه‌یه که باشترین تۆو هێلکه بۆ کرداری پیتاندنه‌که هه‌ڵبژێرێت، هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر چه‌ند کۆرپه‌له‌یه‌کیش دروست بوون باشه‌که‌یان بخرێته ناو منداڵدانی دایکه‌که‌وه.
ئه‌م کرداره به‌زۆر بۆ ئه‌م حاڵه‌تانه ده‌کرێت
1: ئه‌و ژنانه‌ی جۆگه‌کانی فالوبیان (واته جۆگه‌ی هێلکه‌دان)یان گیراوه یان زیانیان پێ گه‌شتووه‌و ناتوانن تۆو بگوێزنه‌وه بۆ هێلکۆکه‌که تا بپیتێت و له پاشتریشدا ڕێگه به هێلکه‌ی پیتراو ناده‌ن بێته خواره‌وه بۆ ناو منداڵدان.
2: هه‌موو ئه‌و حاڵ:ه‌تانه‌ی په‌یوه‌ندن به نه‌زۆکیه‌وه له ژندا
3: ئه‌و ژنانه‌ی که نه‌خۆشی په‌شی ناوپۆشی منداڵدانیان هه‌یه
4: ئه‌و ژنانه‌ی له‌شیان دژه ته‌ن دروست ده‌کات دژی تۆوی پیاوه‌که‌یان
* ئه‌و پیاوانه‌ش که خۆیان دژه ته‌ن بۆ تۆوی خۆیان دروست ده‌که‌ن
* ئه‌و ژنانه‌ی توره‌که‌ی هێلکه‌دانیان به‌زۆری هه‌یه
* ئه‌و پیاوانه‌ی کێشه‌یان له تۆودا هه‌یه
* ئه‌و ژنانه‌ی کێشه‌ی بوونی ترشی زۆریان له‌زێدا هه‌یه‌و ده‌بێته هۆی کوشتنی تۆوه‌کان
* ئه‌و ژنانه‌ی کێشه‌یان له ملی منداڵداندا هه‌یه
پ/ ئه‌و هێلکۆکه‌یه له ژندا چۆن ده‌رده‌هێنرێت
جاران له ڕێگه‌ی نه‌شته‌رگه‌ری ڕاسته‌وخۆوه له هێلکه‌دانی ژنه‌که‌وه ده‌رده‌هێنرا، ئێستا ڕێگه‌که زۆر ئاسان بووه پاش ئه‌وه‌ی چه‌ند ڕۆژێک له‌وه‌به‌ر ده‌رزی ده‌درێت له ژنه‌که بۆ ئاماده‌کردنی هێلکه‌دانه‌کان بۆ دروست کردنی ژماره‌یه‌ک هێلکۆکه، ئه‌وسا ڕاسه‌وخۆ له ڕێگای منداڵدانه‌وه ده‌رده‌هێنرێت هه‌موو کرداره‌که له‌نیو سه‌عات زیاتر تێپه‌ر ناکات و هه‌ر ئه‌و ڕۆژه ژنه‌که ده‌توانێت بچێته‌وه ماڵه‌وه
پ/ئایا ته‌مه‌نی دایکه‌که هیچ کاریگه‌رییه‌کی له‌م باره‌یه‌وه هه‌یه؟
به‌ڵێ زۆریش، چونکه گومان له‌وه‌دایه تا دایکه‌که گه‌نجتر بێت ئه‌گه‌ری سه‌رکه‌وتنی کاره‌که زیاتره، به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه تا دایکه‌که به‌ته‌مه‌ن بێت ئه‌گه‌ری سه‌رکه‌وتنه‌که که‌متره
پ/ئایا ته‌نها یه‌ک ڕێگه هه‌یه بۆ پیتێنی ده‌ره‌کی؟
نه‌خێر چه‌ند ڕێگه‌یه‌ک هه‌یه به‌ڵام هه‌موویان له دوو ڕێگه‌ی سه‌ره‌کیدا کۆده‌بنه‌وه
ڕێگه‌ی یه‌که‌م: پاش هاندانی هێلکه‌دان و ده‌رهێنانی هێلکۆکه‌کان، هێلکۆکه‌کان ده‌خرێنه ناو تۆواوی پیاوه‌که‌وه‌و له بارودۆخێکی گونجاودا به‌جێ ده‌هێڵرێن بۆ ئه‌وه‌ی، به‌تۆوه‌کان بپیتێنرێن بێ به‌کارهێنانی هیچ میکانیزمێکی ده‌ستکرد
ڕێگه‌ی دووه‌م: هێلکۆکه‌که له ڕێگای ده‌رزیه‌کی زۆر زۆر باریکه‌وه که له مووی سه‌ر باریکتره له‌ژێر میکرۆسکۆبدا کون ده‌کرێت و یه‌ك تۆوی پیاوه‌که‌ی تێده‌خرێت و چاوه‌ڕێی ئه‌و گۆڕانکاریانه ده‌کرێت که ڕوو ده‌ده‌ن واته پیتاندنه‌که سه‌ری گرت یان نا؟ ئه‌وسا به‌پێی باری ژنه‌که ده‌خرێته‌وه ناو منداڵدانی ئه‌مه‌ش به زۆری پاش 48 سه‌عات ده‌کرێت، هه‌ندێک جار له‌وه‌که‌متر یا له‌وه زیاتره‌و ڕووده‌دات پاش 5 ڕۆژ بخرێته‌وه ناو منداڵدانی دایکه‌که به‌پێی باروحاڵه‌تی ژنه‌که
*******************
چاره‌سه‌رى نه خوشيه كانى دل
زور به ى خه لك توشبوون به نه خوشيه كانى دل ده به ستنه وه به بيربونى ته مه نه وه به لام كومه له ى
نه خوشيه كانى دل له ئه مه ريكا ئا مازه به وه ده كه ن كه كورينى ريتمى زيان و خوبارا ستنى بيشوه خت
له جه ند هو كاريكى نه خوشى يا رمه تىيده رن بو دووركه وتنه وه له خوشيه كان
جه ند هو كاريكى ترى ترسناك هه ن بو نه خوشى كه ناتوانريت خومانى لى به دوور بكرين وه كو
(ته مه ن, ره كه ز , بو ماوه ) به لام جه ند هو اريكى تريش هه ن بيويسته خومانى لى به دور بكرين
1 جكه ره كيشان: يه كيكه له هه ره هو كاره سه ره كيه كان كه كارده كاته سه ر نه خوشيه كانى دل و
بورى دل , جكه ره ته نها كاريكه رى بو كه سى جكه ره كيش نيه به لكو دوو كه له كه ى كارده كاته سه ر
. ده ورو به ر و به تايبه تى مندال
2 كه مى جوله : جوله ى بيويست و وه رزشكردن ريزه ى توشبون به نه خوشى دل كه م ده كاته وه
تويزينه وه كان ئا مازه به وه ده كه ن روزانه (30) خوله ك وه رزشكردن يارمه تى دا به زينى
به ستانى خوينده دات كه هاوكارى سه ره كين بو نه خوشيه كانى دل.
3 خواردنى ته ندروست : خواردنى ته ندرو ست ده ت باريزيت له و نه خوشيانه ى به يوه ندى به
دله وه هه يه , به خواردنه روه كيه كان كه متر تو شى نه خوشى دل ده بيت به لام خواردنه ئازه ليه كان
زياتر ئه كه رى نه خوشيه كان زياد ده كات.
4 هيلاك بوون: به بيى ليكولينه وه كان كه له زانكوى ( فلوريدا ) ئه نجامدراوه ده ركه وت
ئه و كه سانه ى كارى قورس ده كه ن له شوينى زا وه زاو ئه كه رى نه خوشيان زياتره
له و كه سانه ى كه كارى قورس ناكه ن.
5 خواردنه وه ى مه ى: ئه م خوارد نه وانه به ريزه يه كى زور بله ى كه رمى له ش به رز ده كاته وه
6 به ستانى خوين : به رز بو نه وه ى به ستانى خوين سه ره كيترين هو كاره بو نه خوشى دل
هوكاره بو دروست بوونى جه لده ى دل و ميشك بو دوور كه وتنه وه له به ستانى خوين
بيويسته دور كه وينه وه له خواردنى (سويرى و جه ورى و خواردنه وه كازيه كان )
7 كولسترول : به رز بو نه وه ى كولسترول ئه بيته هوى نشينه وه ى جه ورى له ديوارى خوينبه ره كان
دواتر ريكه له هاتو جوو كردنى خوين ده كرن با شان ده بنه هوى جه لده ى دل و ميشك.
-----------------------------
ڤایرۆسی كۆرۆنا چی یە ؟
نەخۆشیەكی ڤایرۆسی توندە ، تووشی كۆئەندامی هەناسەی ، مرۆڤ دەبێت لە گشت تەمەنەكان بە تایبەت بەساڵاچوان و ئەوانەی نەخۆشی درێژخایەنیان هەیە .
هۆكارەكەی :
1- ڤایرۆسێكە بە ناوی ڤایرۆسی كۆرۆنی مرۆیی
2- ئەم ڤایرۆسە پێی دەگوترێت كۆرۆنا(Corona virus ) واتە تاج چونكە لە ژێر ووردبیندا لە شێوەی تاج دەردەكەوێت
3- مرۆڤی تووشی هەوكردنی هەناسەی توند دەكات .
4- لە ئاژەڵدا تووشی كۆئەندامەكانی هەناسە ، دەمار ، هەرس دەبێت.
6- هەندێك بیردۆز هەیە دەڵێت ئەم ڤایرۆسە لە ووشترەوە گواستراوەتەوە بۆ مرۆڤ
مەترسی ئەم نەخۆشیە :
1- تا ئێستا چارەسەری نیە چونكە تازە دۆزراتەوە .
2- لە رەچەڵەكی سارس و ئینفلۆێنزای پەلەوەر و بەرازە ولە نیشانەكانی وەك ئەوان مەترسیدارە .
3- هەوكردنێكی توندی سیەكان تووش دەكات پاشان پەك كەوتنی خێرای گورچیلەكان و مردنی مرۆڤەكە.
4- تووش بوان بەنەخۆشیە درێژخایەنەكان دەخاتە مەترسیەوە .
چۆنیەتی بڵاو بوونەوەی ئەم ڤایرۆسە؟
لە كەسێكی تووش بوو دەگواسترێتەوە بۆ كەسێكی ساغ بە یەكێك لەم رێگایانەوە
1- دەستی پیس
2- دەرهاوێشتەی تووش بوو
3- پریشك و لیك لە رێی پەردەپۆشە لینجیەكانی ژوورەوەی لووت و قوڕگ و سورێنچكەوە دێتە ناو لەش.
نیشانەكان
نەخۆشیەكە لە چەند رۆژێك بۆ دوو هەفتە دەخایەنێت
1- بەرز بوونەوەی تا
2- ژانە سەر
3- كۆكە
4- ژانە ماسوولكە
5- هەوكردنی لووت و ئاو كردن
6- ژانە قوڕگ
7- پژمین
ماك و دەستنیشانكردن
تا ئێستا هیچ جۆرە ماكێكی تۆمار نەكراوە و دەستنیشان كردنی لە رێی تاقیگەوە دەبێت بۆ جیا كردنەوەی
چارەسەری
جۆرە چارەسەرێكی تایبەت نیە تەنها حەسانەوەیە و نەخۆش لە خۆیەوە چاك دەبێتەوە و نیشانەكانیشی بە دەرمانە باوەكان چارەسەر دەكرێن
خۆ پاراستن لەم نەخۆشیە
1- دوور كەوتنەوە لەو شوێنانەی كە ئەم ڤایرۆسەی تێدا باوە
2-بە كارهێنانی دەمامك
3- بەكار هێنانی كلینیكس
4- لە كاتی عومرە ماسك ببەسترێت و تا دەكرێت دوور بكەوێتەوە لە شوێنی جەنجاڵ
5-بەكارهێنانی پاككەرەوەی شامپۆی دەست پاككردنەوە .
بەڕێوە بەرێتی خۆپاراستنی تەندروستی-هۆبەی پتەوكردنی تەندروستی